ADIM ADIM KÜRTÇE ÖĞRENME | İlim ve Medeniyet

Merhaba Sevgili Arkadaşlar,

Adım Adım Almanca yazımdan sonra bir de anadilim olan Kürtçe için böyle bir derlemenin uygun olacağını düşündük. Yüzyıllardır birlikte yaşadığımız bu topraklarda siyasi kaygılardan uzak aynı ümmetin fertleri olarak birbirimizin dilini öğrenmek güzeldir.  Bu anlamda Kürtçe öğrenmek isteyen arkadaşlarıma ve Kürt olup da Kürtçeyi yerel ağızla öğrendiği için kullanamayan, yazamayan arkadaşlarıma faydalı olmasını temenni ederim. Yeni bir dili öğrenmeye başlamak için bir zihinsel hazırlık gerekir, o yüzden zihninizi hazırlayın ve dili öğrenme motivasyonunuzu belirleyip, bunu anlamlandırın. Yaptığınız şeyin sizin için gerçekten anlamlı olması, sizin daha yüksek bir motivasyonla işe koyulmanıza yardımcı olur. Hazırsanız başlayalım:

Kürtçe; Hint-Avrupa dil grubunun Kuzeybatı İran koluna giren; Türkiye, İran, Irak ve Suriye’de konuşulan bir dildir. Kürtçede; Kurmanci, Sorani ve Kelhuri şeklinde genelde kabul gören üç lehçe vardır. Bazılarına göre Lekçe,  Gorani ve Zazaki dilleri de Kürt dil grupları adı altında sayılırlar. Benim burada ele alacağım Türkiye’deki Kürtlerin kulllandığı Kurmanci dili olacak. Türkiye’de Kurmanci dilinin kullandığı alfabe Latin alfabesi olduğu için alfabedeki farklı kullanımları öğrenmeniz yeterli olacaktır. Kurmancinin şu an kullanılan alfabesi,  Türkiye’deki yöresel ağız farklılıklarını alfabeye kazandırma çalışmaları sürse de,1930lu yıllarda kabul edilen 31 harflik Celadet Ali Bedirxan alfabesidir. Okunma kurallarını bildiğinizde çok kolay okuyabileceğiniz bir alfabedir. Farsça dili ile çok yakın bir akrabalıkları olduğu için Farsça bilmeniz işinizi kolaylaştıracaktır. Yine İngilizce ve Almanca ile de yapı benzerlikleri ve kelime köken benzerlikleri çoktur.

Gelelim kaynak belirlemeye: Kitaplardan çalışan biriyseniz, İstanbul Kürt Enstitüsünün kullandığı kitaplardan olan Hînker ya da Fono, Delta gibi dil hizmetleri veren favori yayınların setlerini alabilirsiniz. Online öğrenmeyi tercih edenlerdenseniz Youtube’da Kürtçe masallar, hikayeler ve gramer içeren videolar paylaşan HînBûn kanalından faydalanabilirsiniz:

https://www.youtube.com/watch?v=UmNT6eXA9jk&list=PLIZwp-EOFvDmcADADs7dW7xj3Cp88AGOc

Yine FêrgehaKurdi kanalında da sistematik bir anlatım vardır:

https://www.youtube.com/watch?v=fsdSXpIQD7Y&list=PLxfiaLzO-8FkeUzQ69dVVjgp1PdmtXW4D

Kanaldan takip edecekseniz; bir defter tutup, önemli bilgileri bir örnekle not ederek daha çok verim alırsınız. Ayrıca pdf olarak paylaşılmış kapsamlı bir gramer kitabının linkini de buraya bırakıyorum:

https://bnk.institutkurde.org/images/pdf/5P2MWAH7G6.pdf

Çalışmalar sırasında bilmediğiniz kelimeleri 2x5cm²lik küçük karton kağıtlara yazıp bir kutuya atıp küçük bir oyunla ezberlemeyi kolaylaştırabilirsiniz. Ayrıca her dilde olduğu gibi Kürtçede de günlük kullanım için gerekli cümleleri de kalıp şeklinde ezberlemeniz gerekiyor.

Şarkı dinleyerek öğrenmek isteyenler için, dili anlaşılır şarkıları;Rewşan, Xece Erdem, Koma Demsal ve Mem Ararat’tan dinleyebilirsiniz. Türkçe altyazılı olan videolardan izlerseniz, işinizi kolaylaştırmış olursunuz. Yine film seyrederek kendilerini geliştirmek isteyenler için; Mem û Zin gibi eski filmler ve DemâHespenSerxweş, Niwemang, Kûsîjîdikarinbifirin gibi BahmanGobadi’nin filmleri izlenebilir. Aynı zamanda doğuyu ve Kürt kültürünü derinlemesine inceleyebileceğiniz filmler.

https://www.youtube.com/watch?v=YlhYLCNHxa0

Bu çalışmalardan sonra A2-B1 seviyesi dolaylarına geldiğinizde (Kürtçe bilen biriyle konuşurken gündelik konularda fikir beyan edebilecek bir düzey) farklı bir yöntem takip etmeniz gerekiyor. Tüm dillerde bu seviyeyi geçmek zordur, çünkü tatmin olacak kadar bilirsiniz ve kritik bir dönüm noktasına gelirsiniz. Reelde sizin aktif olarak ihtiyacınız olmayan bir dil ise burada takılı kalabilirsiniz. Anadili Kürtçe olan bir çoğu insan bu seviyelerde dolaşır. O yüzden bu aşamadan sonra üç başlıkta topladığım şeyleri yapmaya devam edin ki, dili derinlemesine öğrenmeye devam edin.

1)Kitap okuyun:  Kitap olarak matbu tercih ederseniz Nûbihar yayınlarının çocuk kitapları var, bir çok online kitap sitesinden satın alınabilir. Nûbihar’ın İslami-Edebiyat dergileri de var(Bende pdf hali olacaktı sanırım, ihtiyacı olan ulaşsın). Yine Küçük Prens, Tom Sawyer gibi Türkçede defalarca okumuş olduğumuz kitapların Kürtçesini bulup okumanız işinizi kolaylaştıracaktır. İhsan Süreyya Sırma’nı Mekke Dönemi ve İşkence kitabı da Kürtçeye çevrilmiş kitaplar arasında. İleri zamanlarda Mehmet Uzun’un Kürtçe eserlerini de okumanızı tavsiye ederim. Şöyle bir sitede çeşitli kitaplar bulabilirsiniz:

https://www.pirtukakurdi.com/kategoriler-tr/kurtce-cocuk-kitaplari-111-tr/mirzaye-picuk-845-tr

Ya da online olarak şuralardan okuyabilir ve dinleyebilirsiniz:

https://cirok.kurtcebilgi.com/

https://www.youtube.com/watch?v=k-RFA-91BtY&list=PLVD6wSMyiFxn2BauDHV-zGdXmqYEkTDyM&index=1

2)Atasözleri ve deyim ezberleyin: Kürtçede “GotînêPêşiyan” (önde gelenlerin sözleri) çok yaygındır, öyle ki her konuşmada muhakkak duyarsınız. Kürtler atasözü ile örneklemeyi çok severler ve sıklıkla bu yola başvururlar. “Aqlêsivikbarêgirane-Hafif akıl ağır yüktür” veya “Av bibêjîngênayêcivandin-Kevgirle su taşınmaz-“ gibi yaygın olanları ve kastettiği manayı öğrenmeniz işinizi bir hayli kolaylaştıracaktır. Bazı atasözlerini aşağıdaki sitelerden bulabilirsiniz:

http://www.bekiranlilar.com/43-gotinn-pesya-kurt-atasozleri.html

https://tr.wikiquote.org/wiki/K%C3%BCrt_atas%C3%B6zleri

3) Kürtçede Deyim fiiller denen ve kalıp şeklinde ezberlenmesi gereken fiilleri haftalık düzenli olarak bir iki tane ezberleyin: Örneğin “Çav lê ketin-gözüne ilişmek-“ veya “Dest pê kirin-başlamak-“ gibi kalıpları cümle içinde kelimelerine ayırarak anlamaya çalışırsanız, hiçbir şey anlayamazsınız. Hatta Kürtlerin Türkçe konuşurken yaptıkları önemli hatalar bu gibi Kürtçe diline özgü yapılanmış fiilleri Türkçeye direkt tercüme etmeye çalışmalarından gelir. O yüzden bu gibi kalıp fiillerle ayrı ilgilenirseniz yararınıza olur.

Bunların yanında Kürtçe haber sitesi olarak TRT Kurdî veya Kuzey Irak merkezli Rûdaw ya da çizgi film seyredebileceğiniz Zarok TV’den faydalanabilirsiniz. Günlük haber sitelerinden doğruluğu belirsiz haberler seyretmekten sıkılıyorsanız; Gerok TV(Gezi-eğlence) ve Nejat Zivingî(edebiyat) HinekHenek(Güldür Güldür kıvamında)  gibi Youtube kanallarını takip edebilirsiniz.

Son olarak yararlanabileceğiniz sözlükler; matbu tercih edenler için Ferheng olabilir veya yine Fono’nun sözlüğü olabilir. Online sözlük olarak da en kapsamlı olanı Glosbe’dir.Hakkarim, Kürtçeçeviri, Sesli Sözlük ve Google Translate de kısmen işinizi görür:

https://tr.glosbe.com/ku/tr

https://www.hakkarim.net/cgi-bin/yenisozluk.cgi/goste#%C3%BCst

https://www.kurtceceviri.com/

Bonus: Kürtçede yaygın bir sözlü ifade tarzı olan Dengbej(Seslenen) örneği:

https://www.youtube.com/watch?v=sowxjUf21G4

İnşallah Kürtçe öğrenme yolunda size gerçekten faydalı bilgiler içeren bir yazı olmuştur. Yeni diller öğrenip güzel insanlarla tanışmanız dileğiyle, sevgiyle kalın..

Cahide Çelebi