Si Ma Qian tarafından yazılan Shi Ji (Tarihçinin Kayıtları) Çin’in ilk resmi hanedanlık kaydıdır. Shi Ji MÖ 104 ile 91 yılları arasında yazılmıştır. Shi Ji’de mitolojik imparator Huang Di’den başlayarak Han imparatoru Wu Di’ye kadar ki Çin’in 3000 yıllık tarihi ele alınır. 24 Tarih olarak bilinen 235 ciltlik 3249 bölümlük Çin hanedanlık tarihinin ilk kitabıdır. Bu açıdan tarih yazarlığını etkilemiş ve kendinden sonra yazılacaklara örnek teşkil etmiştir.
Si Ma Qian, İmparator tarafından resmi tarihçilik görevine getirilmiştir. Göreve geldikten sonra bir takvim hazırlamış ve İmparator Wu Di’ye sunmuştur. Daha sonra Shi Ji’yi yazmaya başlamıştır. Si Ma Qian Shi Ji’yi tamamladıktan kısa bir süre sonra ölmüştür. Shi Ji’yi yeni İmparator Xuan Di’ye, Sı Ma Qian’in torunu olan Yang Yün sunmuş ve resmiyet kazandırmıştır. 3000 yıllık tarihi anlatan eser 130 bölümden oluşmaktadır. Bunlar 5 ana bölümde toplanır.
Ben Ji: On ki cillten oluşan bu bölüm imparatorlar ve aileleri içerir. Çin’in ilk imparatoru sayılan Huang Di’den Wu Di dönemine kadar imparator, hanedan ve siyasi olayları anlatır. Xia, Shang ve Zhou hanedanlıklarının krallarının biyografilerini de içermektedir.
Shi Jia: Otuz ciltten oluşan bu bölüm, çoğunluğu İlkbahar ve Sonbahar dönemi ve Savaşan Beylikler dönemlerinden asilzadelerin ve bürokratların biyografilerini barındırmaktadır.
Lie Zhuan: Yirmi ciltten oluşan bu bölümde, Lao Zi, Sun Zi gibi çeşitli önemli kişilerin biyografilerini içerir.
Shu: Sekiz ciltten oluşan bu bölümde, devlet yönetimi üzerine çeşitli konuları ele alır. Hukuk, takvim, astronomi, memurların atanmaları gibi pek çok konuyu içerir.
Biao: On ciltten oluşan bu bölümde ise olayların kronolojilerini içerir.
Shi Ji’nın Türk Tarihi Açısından Önemi
110. Bölümde yer alan Hun Monografisi Türk tarihi için ilk yazılı belge olması açısından oldukça mühimdir. Xiong-nu’ların (Hunlar) atalarından, yaşam biçimlerinden, toplumsal yapılarından bahsedilmekte ve Çin’in kuzeyindeki kavimler hakkında bilgiler verilmektedir. Daha sonra siyasi birliğini tamamlayan Xiong-nu’ların Touman’dan başlayarak muntazam şekilde tarihleri anlatılmaktadır. Bu dönemdeki Xiong-nu’ların siyasi teşkilatlanmasını, askeri yapılarını, dinsel inançlarını ve hem iç siyasetlerini hem de Çin ile olan ilişkilerini içermektedir. Ayrıca Shi Ji; Zhang Qian’in elçilik raporunu da ihtiva eder. Zhang Qian’in MÖ 140-127 arasında Orta Asya’ya yaptığı seyahat sonucu imparatora sunduğu rapor, Orta Asya tarihinin en eski kaynağıdır.
Bilgehan BAHÇEBAŞI