Dünya üzerinde 2018 yılı baz alındığında askeri harcamaların toplam 1 trilyon 822 milyar dolar olduğu gözlemlenmektedir. Bu harcama miktarı dünya GSYH’sının %2.1’ini teşkil etmekte ve kişi başına 239 dolara tekabül etmektedir. Gelişmekte olan Amerika’daki devletlerin 2018’deki savunma giderleri GSYH’larının %1.4’üne eşittir. Bu ortalamalar 2018 sonunda Avrupa’da % 1.6, Afrika’da ve Okyanusya’da %1.7 ve Ortadoğu devletlerinde de %4.4 olarak gerçekleşmiş; aynı dönemde ABD, Çin, Suudi Arabistan, Hindistan ve Fransa dünyadaki toplam savunma harcamalarının % 60’ını yapmıştır. (SIPRI 2020)

Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü (IISS)’in 2019’da Münih Güvenlik Konferansı’nda hazırladığı rapora göre, askeri harcamalarda son 10 yılın en yüksek artışının yaşandığı açıklanmıştır. (SIPRI 2020)

Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) 2022 yılı itibarıyla askeri harcamaların 2 trilyon 240 milyar dolar gibi rekor bir seviyeye çıktığını duyurdu. Bu sayılar, dünya toplam GSYİH'nin % 2,2'sine denk geliyor. Oranların yanıltıcı olmaması için ve miktarın büyüklüğünü kavramak bakımından şunu belirtmek gerekir ki bu harcama kalemleri, Türkiye GSYİH’sinin yaklaşık 3 katına tekabül ediyor. (SIPRI 2020)

2019 yılında dünyanın en kalabalık iki ülkesi olan Çin ve Hindistan, dünyanın en çok askeri harcama yapan 2. ve 3. ülkeleri olmuştur. Çin'in askeri harcamaları 261 milyar dolar seviyelerine çıkarken, Hindistan'ın askeri harcaması 71,1 milyar dolara ulaşmıştır. 2019 itibarıyla askeri harcamaların yüzde 62'sini ABD, Çin, Hindistan, Rusya ve Suudi Arabistan oluşturmaktadır. (SIPRI 2020)

Listeye dahil olan Hindistan hakkında denilebilir ki; hem Pakistan hem de Çin ile yükselen gerilimler ve rekabet, artan askeri harcamaların ana itici gücü olmuştur. Çin ve Hindistan'a ek olarak, Japonya (47,6 milyar dolar) ve Güney Kore (43,9 milyar dolar) bölgedeki en büyük askeri harcama yapan ülkeler olarak öne çıkmaktadır. (SIPRI 2020)

Almanya’nın askeri harcamaları 2019’da % 10 artarak 49,3 milyar dolara çıkmıştır. Alman askeri harcamalarındaki bu artış ise, birçok NATO devletinin de ortak kaygısı olan Rusya'nın olağan tehdit algısıyla açıklanabilir. Bunun dışında, Fransa ve İngiltere’nin savunma harcamaları neredeyse değişmemiştir. (SIPRI 2020)

Orta Avrupa'da NATO üyesi devletler arasında savunma harcamalarında artışlar gözlemlenmiştir. Örneğin, Bulgaristan’da temelde yeni savaş uçakları için yapılan ödemeler nedeniyle %127 oranında artış ve Romanya’da %17 artış kaydedilmiştir. 29 NATO üye devletinin toplam askeri harcaması 2019'da 1.035 milyar ABD doları olmuştur. (SIPRI 2020)

2019'da Rusya, dünyanın en büyük dördüncü harcama yapan ülkesi olmuş ve askeri harcamalarını yüzde 4,5 artırarak 65,1 milyar dolara yükseltmiştir. (SIPRI, 2020)

Silahlı çatışma, Sahra altı Afrika'daki askeri harcamaların değişken doğasının ana itici güçlerinden biridir. Örneğin, devam eden çok sayıda silahlı çatışmanın yaşandığı Sahel ve Çad Gölü bölgesinde, 2019 yılında Burkina Faso (%22), Kamerun (%1,4), Mali (%3,6), Orta Afrika Cumhuriyeti (%8,7), Demokratik Kongo Cumhuriyeti (%16) ve Uganda (%52) askeri harcamalarını artırmıştır. (SIPRI 2020)

Güney Amerika'daki askeri harcamalar 2019'da oran olarak değişmemiş ve 52,8 milyar dolar olmuştur. Brezilya, alt bölgedeki toplam askeri harcamaların yüzde 51'ini karşılamıştır. (SIPRI, 2020)

Güneydoğu Asya'daki askeri harcamalar 2019'da yüzde 4,2 artarak 40,5 milyar dolara ulaşmıştır. (SIPRI, 2020)

(Bir sonraki yazı: Türkiye Savunma Sanayii Harcamaları, Dünü Bugünü)

 M. Fatih Özmen