ʿOsmānlı Donanma Cemʿiyeti Millet Tiyatrosu [عثمانلى دونانمه جمعيتى ملت تيياتروسى] | İlim ve Medeniyet

ʿOsmānlı Donanma Cemʿiyyeti [ عثمانلى دونانمه جمعيتى ]

 

Millet Tiyatrosu [ ملت تيياتروسى ]

 

İstanbul: Şehzādebaşı

 

Telefon Numrosu

970

 

Matbaʿa-i Ahmed İhsān ve Şürekāsı

 

Maksad 

Kerīm ü ʿālīcenāb milletinden her gün daha fazla bir teveccüh ve muʿāvenet gören ʿOsmānlı donanma cemʿiyeti bu vatanperverāne muhabbetten çok cesāret almaktalar. Bundan nāşīdir ki milletinin çok felāket taşıyıp çeken, fakat hiçbir zamān bükülüp düşmeyecek olan omuzlarına her vesīle ile bir fazla vazīfe daha tahmīlinden çekinmiyor. Donanma cemʿiyetinin bu mazhariyetine karşı ʿazīz millete edeceği teşekkür pek küçük ve kıymetsizdir. Millete; istikbāli kayd edecek olan ʿasırların tārīhi ve şehītlerin mağfūr rūhları teşekkür etsin. Bu kanaʿāttir ki cemʿiyetin şükrān-ı mukābelesindeki ʿaczinden mütevellid teʾessürātı tesellī ve taʿdīl ediyor. Bu sefer de böyle oldu. Donanma cemʿiyeti vatanın idāme-i hayātını, milletin saʿādet ve emniyetini kāfil olan donanması için bir muʿāvenet vesīlesi buldu. Bu da memleketin mevcūd sanʿatkārları arasında en muktedir olanlarından bir temsīl sahnesi teşkīlinden ʿibāretti. Ve bu emsāli arasında her hālde pek yüksek ve kıymetdār olan heyʾeti bi-tevfīke teʿālā tertīb ve teşkīl etti. Cemʿiyetin bu sahnesi, millete tārīhī, edebī, içtimāʿī en nefīs eserleri irāʾe edecektir. Bu temsīller halka māzīnin, hālinin ve istikbālinin muhtelif safhalarını irāʾe ederek mazhar olacağı rağbet nisbetinde – ki bu nāʾiliyete şübhe yoktur – bir menfaʿat teʾmīn eyleyecektir. Mevcūd tiyatrolar ve oyunların māhiyeti hakkında bir kelime bile söylemek zāʾid ve belki de ʿayıptır. İşte bu tek kelimenin ihtivā eyleyeceği ʿamīk ve vāsiʿ maʿnā ile bir zerre münāsebeti bulunmayan donanma sahnesi bu vazīfesinde muvaffak olursa ne mutlu.

 

 

ʿUmūmī Nāzım: Muʿallim Menak Efendi

Cemʿiyet bu teşebbüsle yalnız maddi menfaʿat teʾmīn eylemeyecektir. O teşebbüs-i içtimāʿī ve milli māhiyetine pek büyük yardımlar edecek, ve ʿafve iğtirāren diyebiliriz ki, belki dersler verecektir. Ve muhterem halk-ı içtimāʿī, milli ve ʿanʿanevī olan iʿtilā ve terbiye temessüllerini bi-hakkın burada görecek ve ancak o zamān ”Bizim de temāşā edilecek ve dinlenecek ciddi bir sahnemiz var” olduğunu teslīm buyuracaktır.

Görülüyor ki maksadda iki mübeccel gāye var: Biri bu vesīle ile de muʿāvenet; diğeri, hamiyet burcu olan muʿāvenet sāʾikasıyla milli terbiyenin inkişāfına hizmet. Her zerre hareketinde Allāhın tevfīk ve ʿināyetine sığınan donanma cemʿiyeti bunda da ʿaynı dīndār ve muʿtekid ilticāsı sāyesinde hayr ile muvaffak olacağına emīndir. Hemān Cenāb-ı Hak pādişāhımız efendimiz hazretlerine ʿömr ü ʿāfiyet, millete himmet ve muʿāvenet, vatana da ikbāl ü selāmet versin. Āmīn.

 

Mudhike Kısmı Nāzımı: Fehīm Efendi

Heyʾet-i Edebiyye

Vatanı ve milli bir maksad ile teşkīl olunun bu sahne için memleketin en muktedir ve muhterem sīmālarından da ayrıca bir heyʾet-i edebiyye teşkīli karārlaşdırılmış ve vākiʿ olan mürācaʿatı zevāt-ı müşārün-ilevhimā kemāl-i memnūniyyet ve hamiyetle kabūl buyurmuşlardır. Her ferdin sevdiği ve takdīr ettiği isimlerini ayrıca neşr edeceğiz.

Sahnenin tertībāt, tezyīnāt ve teferruʿātı ʿOsmānlı donanma cemʿiyeti sahnesi, eserlerini, şehzāde başında (millet tiyatrosu)’nda temsīl edecektir. Maʿhazā ileride ciddi

 

Fāciʿa Kısmı Nāzımı: Nureddin Şefkati Bey

Ve hakīkī inkişāflar için vilāyetlerde de muntazam seyāhatler icrāsı mukarrerdir. İstanbuldaki tiyatro bināsı bu maksad ve gāyeye muvāfık bir sūrette tertīb olunmuştur. Gerek temsīl gerekse temāşā kısımlarındaki tertībāt ve tezyīnāt herkesin istirāhat, takdīr ve menūniyetini mūcib olacağı ümīd olunur.

Müteʿaffin bir salon ve insānı boğan bir sıkıntı yerine içtimāʿī kavāʿidimize, terbiyemize, nezāfetimize bihakkın numūne olacak bir salon ve sahne bulunacaktır. Her husūsun teʾmīn edildiğine dāʾir fazla söylemektense sāde (bunu donanma cemʿiyeti derʿahde ediyor) demek ciddiyet ve hakīkat nāmına kāfīdir.

 

Sinematoğraf

Sinemalar ʿasırlarımızın ʿulviyet ve süfliyetine mahsūs en mükemmel müktebir māhiyet ve şeklini aldı. Sinemalarla, istenilirse bir içtimāʿī heyʾet-i ezlāl, arzū olunursa aʿlā olunabilir. Kısa, sarīh, ʿādetā ziy-i rūh bir māhiyetle halk pek çok şey öğrenir. Bir ʿasırlık fazīleti yarım sāʿatlik bir zamānda cānıyla, kanıyla, rūhuyla,

 

Aznif Hanım

Māhiyetiyle, hareketiyle görür ve müteʾessir; ʿaynı zamānda da o ʿasırlık fezāhatin rūhuna bilmeyerek icrā eylediği teʾsīre mağlūb olur.

Teşkīl olunan sahne, bu husūsu da nazar-ı dikkate almış ve fakat fazīlete, dāʾimā fazīlete, her zamān fazīlete doğru rūhları teşcīʿ ve teşvīk edecek tarzını teʾmīn eylemiştir. Yalnız temāşā ettirmekle kalmaycak, pek yakında bir sinema dārü’s-sanaʿası da teʾsīs edecektir. Bu dārü’s-sanaʿa şerefin, müslümān ve ʿosmānlı şerefinin rūhundaki necābeti, vadilerindeki lāyemūt güzelliği, memleketlerindeki ıssız, fakat necīb varlığı bütün kāʾināta irāʿe edecektir. Bunu teʾsīs edinceye kadar şimdilik ʿaynı sahnede mevcūd şerīdleri, terbiye, tārīh, fazīlet ve maʿkūl-ı zevk manzaralarını gösterecektir. ʿOsmānlı donanma cemʿiyeti bununla da kasasına velev bir çivilik fazla – ki pek fazla olacağı şübhesiz olan – bir menfaʿat teʾmīn edeceği muhakkaktır, çünkü cemʿiyet, tekrār edelim, evvelā Allāha sonra milletin vicdān ve mürüvvetine sığınmıştır.

 

Heyʿet-i Temsīliyye

ʿUmumi Nazım: Muʿallim Menak Efendi

 

Nureddin Beğ                                                            Ahmed Fehim Efendi

Dahiliye Müdiri Faciʿa Kısmı Nazımı                       Mudhike Kısmı Nazımı

 

Aznik Hanım                          Kanar Hanım                          Zabil Hanım

Mari Hanım                        Burcu Hanım              Lüʾiz Hanım               Cevheryan Hanım

 

Çobanyan Efendi                                                                   Arşak Elmas Efendi

Sahne Müdiri                                                                         Suflör

 

Fikret Beğ                              Safvet Beğ                              Dulgeryan Efendi

Bine Mecyan Efendi              Nizye Beğ                  Emin Beğ                   Doğan Beğ

Rıfat Beğ                                Mahmud Beğ                         Süleyman Beğ

 

Kanar Hanım

Şimdilik prova olunmuş ve olunmakta olan eserler

Selīm Sālis: Tārīhi fāciʿa 3 perde – Muharrirleri:

Salāh Cimcuz ve Celāl Esʿad Beğler

ʿİlmdār: (yeni) Tārīhi fāciʿa 5 – Muharriri:

İbnü’rrefīk Ahmed Nureddin Beğ

Zifaf Bakir: (yeni) Hissi 4 – Muharriri:

İbnü’r-refīk Ahmed Nureddin Beğ

 

Zabil Hanım 

Merdūd ʿāʾile: (Yeni) Hissi fāciʿa 3 perde – Muharriri:

Cenāb Şehābeddin Beğ

Yalan: (Yeni) Tani fāciʿa 1 perde – muharriri:

Cenāb Şehābeddin Beğ

Zehirli Çiçekler: (Yeni) Tārīhi fāciʿa 4 perde – muharriri:

Doktor Saʿid ʿAli Beğ

Şukka: (Yeni) Vatani fāciʿa 1 perde – muharriri:

Ömer Seyfeddin Beğ

İsrāfilin Borusu: (Yeni) Vatani fāciʿa 1 perde – muharriri:

Aka Gündüz

Kirli Çamaşırlar: Mudhike 3 perde – muharriri:

Hüseyin Suʿād Beğ

Hassa-i Şāyiʿa: Mudhike 3 perde – muharriri:

İbnü’r-refīk Ahmed Nureddin Beğ

 

Mari Hanım

Cezā Kānūnu: Mudhike 3 perde – muharriri:

İbnü’r-refīk Ahmed Nureddin Beğ

Gelin Kaynana: Mudhike 3 perde – muharriri:

İbnü’r-refīk Ahmed Nureddin Beğ

Püsküllü Belā: (Yeni) Mudhike 3 perde – muharriri:

Merhūm ʿAlī Nihād Beğ

İstanbul Efendisi: (Yeni) Vodvil 3 perde – muharriri:

Musāhibzāde Celal Beğ

Kleopatra: (Yeni) Tārīhi fāciʿa 5 perde – mütercimi:

Fatin Beğ

Kanlı Gece: (Yeni) İhtilāli fāciʿa 3 perde – muharriri:

Rus Lehöpold Kampef. Mütercimi: Prens Kadriye Hanım Efendi

ʿAşk-ı Vatan: (Yeni) Vatani fāciʿa 4 perde – muharriri:

Meşhūr Viktoryen Sardev: mütercimi: ʿAlī Nihād Beğ

 

Sahne Müdīri: Çobanyan Efendi

Kampanacı: (Yeni) İhtilāli fāciʿa 4 perde

Yırtıcı Kuşlar: (Yeni) Hissi fāciʿa 5 perde

Mokrova ʿAʾilesi: (Yeni) Hissi fāciʿa 3 perde

Serdār Eşkiyā: Fāciʿa-i ihtilāl 5 perde – muharriri:

Alman meşāʿir meşhūri: Şiller

Türk Kızı: Fāciʿa-i milliye 4 perde – muharriri:

Musāhibzade Celāl Beğ

İhtār: Repartuvarı teşkīl eden sāʾir eserler ikmāl ve ihzār olunduktan sonra ayrıca iʿlān edilecektir.

 

 

Provalar 

Mukaddimede dahi söylendiği üzere maksadımız; halka tiyatro için nasıl çalışıldığını anlatmaktır. Kemāl iddaʿā etmiyoruz fakat

 

Suflör Arşak Efendi

Çalıştığımızı isbāt eylemek istiyoruz. Onun için provalara pek ziyāde dikkat edilecektir.

Muʿallim Menak Efendi, her günkü taʿlimlerde bulunduğu temāşāda vukūf ve ihtisāsları müsellim olan zevāt-ı muhterime – müftehiren söyleyelim – mütemādiyen nezārette bulunacaklardır.

 

Tiyatromuz Nasıldır?

Fiyat: Mütemmeddin memleketlerde tiyatro hayātın en büyük ihtiyācından maʿdūddur. Bizde halka bu ihtiyācı anlatmak için çalışıyoruz. Bu maksadın husūlünü teʾmīn için tevessül edilecek vasıtalardan biri olan fiyat meselesine dikkat edilmiştir. Halkın rağbetini

 

Safvet Beğ

Artırmak, lāzım geldiği kadar kolaylık göstermek için pek muʿtedil fiyat vazʿ olunmuştur. Bundan başka abone usulü de tatbīk edilecektir.

Büfe: müşʿaşı olmasa da pek temeyyüzdür. İnsān her istediğini bulur. Tiyatronun ortasında panayır yeri gibi peynir, simit, su yoktur. Muhterem halkımız, bundan dolayı bizden memnūn olmalıdırlar. Çünkü tiyatroya gösterilecek ihtimām bir milletin ʿirfānca olan seviyesine delālet eder.

Çalgı: Hakīki musikanın eda ettiği ahengi bihakkın īfā edebilecek bir tarzda bunun da ikmāline çalıştık.

Vesāʾit-i ıstırāhat: Çok sözden, tefāhirden sarf-ı nazarla imkān derecesinde çalışılacağını söylemekle iktifā ederiz.

 

 

PDF’si:

ʿOsmānlı Donanma Cemʿiyyeti [ عثمانلى دونانمه جمعيتى ملت تيياتروسى ].compressed

LATİN ALFABESİNE AKTARAN:

MUSTAFA ÇAĞLAR & EROL TURUNÇ

KAYNAKÇA:

Atatürk Kitaplığı

http://katalog.ibb.gov.tr/kutuphane2/kitablar/520004900054000500005100095001140011500069.pdf

Osmanlı Donanma Cemiyeti Millet Tiyatrosu [عثمانلى دونانمه جمعيتى ملت تيياتروسى]

Yayın Bilgisi : İstanbul : [Ahmed İhsan ve Şürekâsı Matbaası], [t.y.]

Fiziksel Nitelik : 15 s.: res.; 21×12 cm.

Konu Başlıkları : Türk (Osmanlı) Tiyatrosu

Katolog Bilgisi:

Kütüphane: İ.B.B. Atatürk Kitaplığı Sayısal Arşiv ve e-Kaynaklar

Koleksiyon: Talat Bayrakçı

Oda: İSTKA

Durum : Rafta

Demirbaş: TB_0478/02

Yer Numarası: 812.3 OSM 812.3 OSM [t.y.] 1

Kopya/Cilt: 1 k.1