Fikir Savaşçısı Cemil Meriç

Cemil Meriç, 1916’da Hatay’da doğmuştur. Hatay’ın Fransız işgali altında olduğu dönemleri görmüştür. Fransız eğitim sisteminde ilk eğitimlerini alan Cemil Meriç, Fransızca öğrenmiştir. Entellektüeller öyle veya böyle yabancı dile dair mutlaka yazmışlardır. Cemil Meriç de dil öğrenme meselesine bigane kalmamış ve bu ülke isimli eserinde yabancı dile mevzuyu mutlaka getirmiştir. Fransızcanın yanında İngilizce ve Arapça da biliyordu. Balkan savaşlarından sonra ailesi Yunanistan’dan göçüyorlar.

Cemil Meriç, Türkiye’ye birçok Avrupalı entellektüeli tanıttı. Kitabında o kadar çok yabancı ismi geçmektedir ki zannediyorum bu tarz bir kitap ülkemizde çok yoktur. Batıyı böylesine bilen ve takip etmiş nadir insanlar yetişmişti. Kitabındaki bu kadar ismi ve onların kitaplarını şuan okumuş olan bilmiyorum kaç aydınımız vardır. Onun döneminde ise Fransızca sadece aydınlar arasında biliniyordu. Halkın Bu Ülke kitabından tam manasıyla istifade edebilmesi zordu. Çünkü aydınların bile bu derece geniş bir okuma yelpazesi olduklarını düşünmek kolay değil.

Cemil Meriç, arayış içindedir ve farklı fikirlere kapı aralamıştır. Sosyalist olduğu dönemler olmuştur, Türk Milliyetçisi olduğu dönemler olmuştur ve İslami hassasiyetlerinin olduğu dönemler geçirmiştir. Bütün bu dönemlerde arayış içinde olmuş ve hakikati arama düsturunu elden bırakmamıştır. İnandığını sonuna kadar savunmuş ve bu uğurda birçok zorluklara düçar olmuştur. Fikrin çilesi çekilmiştir ve fikirleri hala bugün yaşayan-kitapları tekrar tekrar basılan bir entellektüel olmuştur.

Batı’yı Fransızca aracılığıyla yakından takip ediyordu. Bununla birlikte Doğu’dan da habersiz değildi. Hindistan’ın Ülkemizde keşfedilmesinde ciddi katkıları var. Batı da Hindistan’ı keşfetmişti. Cemil Meriç’in Hindistan’ın bütün dinlere saygılı ve inançlara saygılı oluşu çok dikkatini çeker. Zannediyorum Tasavvufi durum da Cemil Meriç’in gözünden kaçmamıştır. Hint felsefesindeki bazı özellikler Tasavvuf ile de aynı özellikler gösterebilmektedir. Türkiye o dönemde ama Cemil Meriç’in de demesiyle Batıyı bile tanıyamamıştır. Batılılaşma çok uzun zamandır gündemde olsa da Batıyı Batı yapan isimleri bilmiyoruz der Cemil Meriç.

İslami hassasiyetlere sahip olup da Abdülhamit hakkında yazmayan neredeyse yok gibidir, hele de kalem erbabıysa. Cemil Meriç de Abdülhamit’e de yer verir kitabında. Sezai Karakoç, Abdülhamit için şüphelerinde haklı değil miydi der. Jurnalleme o dönemde yaygın olsa da Abdülhamit’in korkusu hal’ edilme korkusu idi ve bu durumun kendi başına da geleceğini düşünmüştür. Karakoç, haksız mıydı der. Tarih, Abdülhamit’i haklı çıkarmıştır.

Dönemindeki tartışmalardan beri kalmamıştır Cemil Meriç. Örneğin dilde sadeleştirme hareketine pek sıcak bakmamıştır. Mecmua ile derginin aynı  ruhta olmadığını söyler. Mecmuanın cemiyet ile olan bağına dikkat çeker. Aydınların tartıştığı mevzulara bigane kalmamıştır.

İslami hassasiyete sahip olanların ele aldığı bir meselede Batı meselesidir. Batı ile hesaplaşmaya gidilir. Cemil Meriçte de bunu gördüğümüzü düşünüyorum. Edward Said, Sezai Karakoç, Necip Fazıl, Yahya Kemal ve Cemil Meriç gibi isimlerimizde bu durumu rahatlıkla görürüz. Batı bir hesaplaşma alanına dönüşür. Büyük Doğu gibi hareketler de bu süreçte ortaya çıkar. Doğu daha üstündür. Çünkü Batı, maddedir. Doğu ise ruh. Üstad Karakoç’un değişiyle. Batı ise Doğu’ya o kadar nüfuz etmiştir ki inanılmazdır. Doğu’nun eğitim sistemi medreseler ve sağlık sistemi tıp dahi yıkılmıştır. Batı, yakıcı bir rüzgar gibi esmiş ve estiği bölgeleri birçok bakımdan çölleştirmiştir.

Öneriler

Cemil Meriç’in hedeflerini gerçekleştirmek lazım. Dünya edebiyatı ve düşünce alanlarında yapmak istediklerini yapmak lazım ve ona ithaf etmek lazım. Ayriyeten bütün topluma mâl olmuş yazarlarımızın ölümleri vesilesiyle yapamadığı ve hedefledikleri bütün çalışmaları onu sevenler ve yetkin olanlara yaptırmak gerekiyor. Cemil Meriç, yıllardır yazmak istediğim bir Balzac var der. Bunu da lütfen yazalım ve topluma sunalım. Bu yazarların hedefleri toplumdan bağımsız değil ve mezarlarında rahat uyumaları için bu dünyadaki yarım kalan işlerini de tamamlamak gerekiyor. Mehmet Akif Ersoy’un da işlerinin tamamlanması çok isterim. Şiir şeklinde Peygamberimizin (sav) hayatını yazabilmek istemişti.

Cemil Meriç’in Bu Ülke isimli kitabında geçen birçok isim var. Bu Ülkeyi okumaya hazırlayacak bir kitap kaleme alınmalı. Yoksa Cemil Meriç’in yazdıkları havada kalıyor. Bu açıklayıcı kitapta halkın anlayacağı dilde olmalı. Çok fazla isim var ve kitap isimleri var. Bunların özetleri ve bu isimlerin hayatları anlatılmalı. Bu Ülke okunmadan önce bu hazırlanacak kitap okunmalıdır.

Cemil Meriç’in okuyup beğendiği ve kitapları, Cemil Meriç’ten tavsiye kitaplar şeklinde paylaşmak lazım. Ayrıca Kitapyurduna Cemil Meriç önerileri kısmı eklemek gerekiyor. Oradan Üstadın beğendikleri ve tavsiye ettiklerini gençler de okumuş olurlar.

Kitabı herkese tavsiye ediyorum. Keyifli okumalar

Ozan Dur...