Davut Ufuk Erdoğan1- Kürtçe Gramer – Celadet Bedirxan
Kürtçe Gramer, İran’ın Urmiye kentinden Akdeniz kıyılarındaki Kürt Dağına, Erzurum’dan Irak’ın Amediye ve Suriye’nin Kamışlı kentlerine kadar Kürdistan’ın yaklaşık üçte ikisine yakın bir bölümünde ve Orta Asya, Horasan, Kafkasya ve Afganistan Kürtlerinin de konuştukları Kurmancî lehçesini esas almaktadır. Bu kitap Kürt kültürel rönesansının düşünürlerinden, Latin alfabesini Kürtçeye adapte edip bu alfabeyle dergi ve kitaplar yayımlamış olan yazar ve dilbilimci Celadet Alî Bedirxan ile tanınmış Fransız şarkiyatçısı ve diplomatı Roger Lescot’un uzun çalışma ve araştırmalarının ürünüdür.
– Kendal Nezan
“Kürtçe Gramer”, günümüzde hem normal olarak hem konuşma dilinde, hem yazı dilinde kullanılan Kurmancî lehçesine dayanmaktadır. Bu kitap, aslında, 1951’de ölen merhum Emir Celadet Bedirxan´ın yirmi yılı aşkın bir süre giriştiği çabaların bir sonucudur. Eski Botan beylerinin soyundan gelen Emir, Birinci Dünya Savaşından hemen sonra Kürt milliyetçiliğinin uyanmasında üstün bir rol oynadı; aynı zamanda, bu hareketle birlikte başlayan Kürt kültür rönesansının düşünürlerinden biri oldu. O zamana kadar ancak eksik gedik araştırılmış olan bir dilin kurallarını ortaya çıkarıp düzene bağlamak şerefi onundur.
– Roger Lescot
2 – Kendi Kendine Pratik Kürtçe Konuşma Kılavuzu – Hasan Kaya
Bu kitabın amacı, Kürtçe’yi bilmeyenlere şakır şakır Kürtçe konuşturmak değildir. Bugüne değin dikkatimizden kaçan ama özünde, kültürüne, şarkılarına, ağıtlarına farkında olmadan aşina olduğumuz, her birimizin bilincinin derinliklerinde kodları mevcut olan bu dille en azından kapı komşumuza bir “Rojbaş” (İyi Günler) diyebilmek, eğer doktor-sak hastamıza “Neren ağrıyor” cümlesini rahatlıkla kurabilmek veya hastamız “Sere min dieşe” (Başım ağrıyor) dediğinde anlayabilmek, öğretmensek öğrencimize “Nasılsın” diyebilmek, tüccarsak Irak Federal Kürt Bölgesine gittiğimizde muhatabımızla üç beş cümle hoşbeş etmek, aşıksak sevgilimize “Ez ji te hez dikim” (Seni seviyorum) diyebilmeyi öğretmektir.
3 – Kurmancca İle Karşılaştırmalı Kırmancca (Zazaca) Dilbilgisi – Malmîsanij
Kürtçe üzerine yapılan çalışmalarda, Kırmancca’nın (Zazaca’nın) Kürtçe olup olmadığı tartışmaları uzun bir süredir devam ediyor. Bu tartışma uzun bir süredir yapılıyor olsa da bir anlamda kör bir şekilde yapılıyordu diyebiliriz. Çünkü bu güne kadar tüm şivelerini, formlarını kapsayacak şekilde, Kurmancca ile Kırmancca’yı (Zazaca’yı) karşılaştıran bir çalışma yapılmamıştı. Malmisanij’ın bu çalışmasıyla Kurmancca ve Kırmancca’nın (Zazaca) gramer, sözcük ortaklığı, fonoloji, cümle kuruluşu vb. açıdan birbirlerine ne kadar yakın olup olmadıkları gün yüzüne çıkıyor, Kurmancca ve Kırmancca (Zazaca) gramerin değişik formları kayıt altına alınıyor.
4 – Pratik Kürtçe (Soranca) Konuşma Kılavuzu Serkan İnce – Abdulselam Yıldırım
Elinizdeki kitap Türkçe bilip de Soranca Kürtçesini öğrenmek, yazmak, konuşmak ve pratik yapmak isteyenler için bulunmaz bir yardımcı. Soranca lehçesini öğrenirken aynı zamanda en yaygın olarak kullanılan Kürtçenin Latin ve Sanskrit alfabelerini de öğrenmiş oluyorsunuz.
Soranca’yı konuşmak isteyenleri fazlaca teorik bilgi içinde boğmadan dilbilgisi, diyalog ve günlük hayatta en çok kullanılan sözcüklerle pratik yapılmaya çalışılmıştır.
Denenmiş en iyi öğrenme metotları göz önünde bulundurularak hazırlanmış bu kitap yanınızdayken işte, sözleşmelerde, gezide, hastanede, trafikte, resmi dairelerde ve hayata dair her alanda başka bir rehbere ihtiyaç duymayacaksınız.
5 – Temel Alıştırma ve Metinlerle Kürtçe Dilbilgisi – Kadri Yıldırım
Standartlaşma yolunda Kürt dilinin geçtiği önemli aşamalardan biri de gramerdir. Buna katkı sağlamak için bugün büyük bir çaba sarf ediliyor. Elinizdeki çalışma bu çabalardan biridir. Bu çalışma bir giriş, altı bölüm ve iki ekten oluşmaktadır. Girişte Latin Kürt Alfabesini tanıttıktan sonra dilbilgisi, dil, lehçe ve ağız terimlerine açıklık getirmeye çalışılmıştır. Birinci bölüm, başta öğrenilmesinde yarar görülen temel bazı konulara ayrılmıştır. Bu konuların başında erillik ve dişillik, mastar ve fiil, fiil kökleri, şahıs zamirleri, “bûn” yardımcı fiili, belirlilik ve belirsizlik, tamlama, bükün ve ergatif gelmektedir. İkinci bölümün konuları ise fiil, fiilimsi ve zarftır. Üçüncü bölüm, isim, zamir ve sıfata ayrılmıştır. Dördüncü bölümde edat, bağlaç ve ünlem konuları üzerinde durulmuştur. Beşinci bölümde cümle bilgisi çerçevesinde cümlenin öğeleri ve değişik açılardan cümle çeşitleri hakkında bilgi vermeye çalışılmıştır. Altıncı bölüm Kurmancî lehçesiyle yazılmış nesir ve şiir örneklerine, atasözlerine ve folklor ürünlerine ayrılmıştır. Kitabın her türlü ders ve kurslarda yararlı olabilmesi için anlatım dili Türkçe olarak tercih edilmiş, metinlerin ise tamamen Kürtçe olması tercih edilmiştir.
Davut Ufuk ERDOĞAN
