İLİM NEDİR VE İLİM TALEBESİ NASIL OLMALIDIR? | İlim ve Medeniyet

Müslümanların inanç ve ibadetleriyle ilgili öğrenmelerini icap eden hususları bildiren şeydir ilim. Allah’ın Resülune ilk inen vahiy emrinde bile ‘oku’ emri ile hitap etmesinin manası pek manidardır. Resulullah’ın ümmeti ikra ümmetindendir, doğduğu vakitten ta öleceği vakte kadar ilim öğrenmek Müslümanın üzerine farzdır.

İLİM NEDİR?

Allah Resulü bir hadisi şerifinde, ‘ilim öğrenmek beşikten mezara kadar farzdır’ buyurmaktadır. Hadisi şerifte de anlaşılacağı üzerine ilim öğrenmenin belli bir vakti olmadığı belirtilmiştir. Bir başka hadisi şerifte Peygamber Efendimiz( s.a.s.) ‘ilim öğrenmek her kadın erkek üzerine farzdır’ buyurmuştur. Yukarıda ayet ve hadislerden de anlaşılacağı üzere Allah bizlere ilim öğrenmenin farz olduğunu emrediyor. Peki burada kastedilen ilim hangi ilimdir? Dinimiz hangi ilimi öğrenmemizi emrediyor? Oku emrindeki ilk kasıt zaruratı diniyye dediğimiz Müslümanların mühim meseleleleri öğrenmesidir. İşte zaruratı diniyyeyi öğrenmez farzı ayn(herkes yapmakla mükelleftir)dır. İlmi sadece dar manada düşünmek cahillik olur. Evet, ilk önce öğrenmemiz gereken zarurati diniyyedir ama onu öğrendikten sonra başıboş mu kalacağız? Elbette hayır, çünkü Allah bize İnşirah süresinin 7.ayetinde ‘öyleyse bir işi bitirdikten sonra başka bir işe koyul’ demiyor mu? O zaman hakiki olan ilim bitmez tükenmez bir deryadır. Şüphesiz ki talep ettikçe o ilmin devamı gelecektir. Ehil bir kişinin zarurati diniyyeyi tamamladıktan sonra ilk olarak İslami ilimde gelişmesi gerekir. O ilim hakkında da uzmanlaşması gerekmektedir. İslami ilmi öğrenmiş ve bu alanda uzman olan kişi oku emrini tamamlamış mıdır? Tabii ki de hayır tamamlamamıştır. Farzı ayn olan ilim öğrenildikten sonra farzı kifaye(bazılarının öğrenmesiyle diğer insanlar üzerinden sorumluluk kalkar) olan fenni ilimleri öğrenmemizi emrediyor. Bizlere Kur’an-ı Kerimde tıbbı, tarihi, biyolojiyi, coğrafyayı merak edip öğrenmemizi ister. Mesela tıp hakkında örnek verirsek bizlere gebelik, kısırlık(Hud 72, Meryem 9, Nur 31 60, Talak 9) Anatomiden(Fatır 1,Araf 69) Fizyoloji(Nahl 66) den bahseder ve bunları araştırıp öğrenmemizi için bizleri teşvik eder. Bu örnekleri hadisi şeriflerle de çoğaltabiliriz. Hacamat yapılması, maddi temizliğe önem verilmesi gerektiğini bizlere bildirmektedir.

İLİM TALEBESİ NASIL OLMALIDIR?

Bu kadar ilim öğrenilmesini emreden ve ilme önem veren bir dine yeryüzünde kesinlikle rastlanılamaz. Pekela bu ilmi öğrenmeye koyulan ilim talebesi nasıl hareket etmeli, nasıl olmalı ve nasıl bir yol izlemelidir?

• Herşeyden önce niyet muhasebesini iyi yapabilmelidir. Bu ilmi ne amaçla öğrenmeli kimin için bunu talep ettiğini bilmelidir.
• Hiç şüphesiz ki ilim öğrenmek isteyen kişinin kesinlikle unutmaması gereken şudur ki ilmin kitaplardan geçtiği, kitap olmadan ilmin hakikatle öğrenilemeyeceğidir. Kitaptan öğrenilecek bu ilim başıboş öğrenilemez, muhakkak ki yanında bir rehberi, muallimi olması gerektiğini de bilmelidir
• Zamanın kısıtlı olduğunu unutmamalı fakat bunun yanında da yapılacak işlerinin de çok olduğuna dikkat etmeli. Plan ve programlı çalışmadan da istenilen hedefe ulaşılamayacağını da bilmelidir.
• İlim talebesi haddini bilmelidir. Nerede konuşulup nerede konuşulayamayacağını bilmeli ilim talep ederken durulması gerektiğini de bilmelidir.
• İlmi elde ederken hırslı, güçlü, istekli olmalıdır. Her zaman bir merak havası taşımalı hakikati elde etmeye doymamalıdır.
• Bu yolda kesinlikle hakikat sahibi olmalı ilim talep ettiği hocasını çok sevmelidir ama doğrusuna doğru, yanlışına yanlış diyebilmelidir. Hakikat neyse onu beyan etmelidir.

İnançlı ve hakikatli ilim talebesi olmak ümidiyle…

Ahmet Çakan

---

*Bu yazı gencdoku.com (GençDoku) sitesinden alınmıştır.