Ruh Hâlimizin Dalgalı Seyri

Gün içerisinde hepimizin duygu durumu değişiklik gösterebilir. Yaşadığımız kötü bir olay, geçmişteki bir travmanın tetiklenmesi, zihnimizde canlandırdığımız olumsuz bir ihtimal ya da yalnızca havanın değişmesi bile psikolojimizi etkileyebilir.

İnsan psikolojisini etkileyen birçok faktör vardır. Bu faktörler kimi zaman olumsuz, kimi zaman da olumlu yönde etkiler yaratır.

Zaman baskısı, yapılması gereken işlerin sürekli ertelenmesi, uyku eksikliği, düzensiz beslenme, gürültü ve kalabalık gibi çevresel etkenler psikolojimizi olumsuz yönde etkilerken; aile ve arkadaşlarla kurulan pozitif ilişkiler, fiziksel aktiviteler, doğa ile temas, sağlıklı beslenme ve yeterli uyku gibi faktörler ruh hâlimizi olumlu yönde besler.

Güne Nasıl Başladığımız Her Şeyi Değiştirir

Güne motive bir şekilde başlamak, günün gidişatını doğrudan etkiler. Sabah yapılan planlamalar, gün içindeki aktiviteler ve genel enerji hâli, psikolojimiz üzerinde belirleyici bir rol oynar.

Elbette her olay, her insanda aynı etkiyi bırakmaz. Bir kişinin yaşadığı bir olay, aynı şekilde bir başkasını etkilemeyebilir; çünkü hepimiz farklı duygusal yapılarla dünyayı algılarız.

Ancak bazı bireyler duygularını çok daha yoğun yaşar. İşte bu noktada bipolar bozukluk devreye girer.

Bipolar Bozukluk: İki Uçta Yaşamak

• Tanım

Bipolar bozukluk, halk arasında “iki uçlu duygu durum bozukluğu” olarak da bilinir. Kişinin duygu hâlinde fark edilir düzeyde değişimler görülür.

Bu değişimler manik (veya hipomanik) ve depresif dönemler arasında gidip gelir. Duyguların ani biçimde yükselip alçalması, bireyin sosyal yaşamında, işlevselliğinde ve ilişkilerinde belirgin etkiler yaratabilir.

Genellikle ergenlik sonu veya erken yetişkinlik döneminde ortaya çıkar, ancak her yaşta görülebilir.

Belirtiler

• Manik Dönem

Bu dönemde kişi aşırı enerjik, özgüvenli ve hareketlidir.

Uyku ihtiyacında azalma, hızlı konuşma ve düşünme, para harcama isteği, riskli davranışlar (örneğin hızlı araba kullanma) gibi belirtiler gözlenebilir.

• Depresif Dönem

Kişi bu evrede durağanlaşır, mutsuzluk hissi belirginleşir. Uyku ve iştah düzensizlikleri, özgüven kaybı, suçluluk veya pişmanlık duygusu ve hiçbir şeyden zevk alamama gibi belirtiler ortaya çıkar.

Bazı hastalar karma dönem yaşar; yani manik ve depresif belirtiler aynı anda veya kısa süre aralıklarla görülebilir.

Nedenleri

Bipolar bozukluğun kesin nedeni bilinmemektedir, ancak genetik yatkınlık ve çevresel etkenlerin rol oynadığı kabul edilir.

Ailesinde bipolar bozukluk öyküsü bulunan bireylerde riskin daha yüksek olduğu araştırmalarla ortaya konmuştur.

Beyindeki nörotransmitter dengesizlikleri, hormon seviyelerindeki değişiklikler, travmalar, stresli yaşam koşulları ve kronik depresyon hastalığın ortaya çıkmasında etkili faktörlerdendir.

Ayrıca uyku düzeni ve yaşam tarzının da hastalığın şiddetini etkileyebileceği düşünülmektedir.

Tedavi Yöntemleri

Bipolar bozukluk kronik bir rahatsızlık olsa da doğru tedaviyle kontrol altına alınabilir. Tedavi süreci genellikle üç temel aşamadan oluşur:

• İlaç Tedavisi

Duygu durum dengeleyiciler, antipsikotikler ve bazı durumlarda antidepresanlar kullanılır. Bu ilaçlar manik ve depresif dönemlerin süresini kısaltmaya yardımcı olur.

• Psikoterapi

Bireyin hastalığını tanımasını, belirtilerini yönetmesini ve baş etme becerilerini geliştirmesini sağlar. Aynı zamanda ilaç tedavisinin etkisini de güçlendirir.

• Yaşam Tarzı ve Sosyal Destek

Düzenli uyku, sağlıklı beslenme, stres yönetimi ve sosyal çevrenin desteği, hastalığın kontrolünde büyük önem taşır. Özellikle uyku düzeni, manik ve depresif dönemlerin tetiklenmesini önlemede kritik bir etkendir.

Sonuç

Bipolar bozukluk, yaşam boyu süren ancak tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Erken teşhis, ilaç tedavisi, psikoterapi ve dengeli bir yaşam tarzı sayesinde bireyler daha huzurlu, üretken ve dengeli bir hayat sürdürebilirler.

Kader MEŞE