Bu psikolojik rahatsızlık, daha önce ele aldığımız rahatsızlıklara kıyasla bazı yönleriyle daha farklıdır. Diğer rahatsızlıklarda bireylerin gerçeklik algısı genellikle açıktır; ancak şizofrenide kişi gerçeklik algısını kaybedebilir.

Peki şizofreni nedir, belirtileri nelerdir ve bu hastalıkta hangi tedavi yöntemleri kullanılır? Aşağıda daha ayrıntılı bir şekilde inceleyelim.

Şizofreni Nedir?

Şizofreninin kelime anlamı her ne kadar “kişilik bölünmesi” gibi görünse de, tıbbi olarak kişilik bölünmesi değildir. Psikiyatride şizofreni, gerçeklik algısında bozulma ile karakterize edilen bir rahatsızlıktır.

Belirtileri

Şizofreni belirtileri genellikle üç başlık altında incelenir:

• Pozitif Belirtiler

Normalde kişide bulunmayan, ancak hastalıkla birlikte ortaya çıkan ek belirtilerdir.

Halüsinasyonlar: En yaygın olanı işitsel halüsinasyonlardır (olmayan sesleri duyma).

Sanrılar: Gerçekte olmayan şeylere inanma (örn. takip edildiğini düşünme).

Düşünce bozuklukları: Tutarsız, mantıksız ve dağınık konuşma.

Davranış bozuklukları: Yerinde duramama, amaçsız veya anlamsız hareketler.

• Negatif Belirtiler

Davranış ve işlevlerde azalma veya kayıp görülür.

İçe kapanma

Motivasyon kaybı

Duygusal donukluk

Sosyal geri çekilme

• Bilişsel Belirtiler

Düşünme ve problem çözme süreçlerinde bozulmalar içerir.

Dikkat dağınıklığı

Planlama güçlüğü

İşleyen bellekte zayıflama

Nedenleri

Şizofreninin kesin nedeni henüz tam olarak bilinmemektedir. Ancak birçok faktörün hastalığın ortaya çıkmasında etkili olduğu düşünülmektedir.

• Genetik Faktörler

Ailede şizofreni öyküsünün bulunması, kişide görülme riskini artırır.

• Beyin Kimyası ve Yapısı

Beyin yapısındaki farklılıklar ile dopamin ve glutamat gibi nörotransmitterlerdeki dengesizlikler hastalığa katkıda bulunabilir.

• Çevresel Faktörler

Çocukluk travmaları

Bazı madde kullanımları

Yüksek stres düzeyi

Gebelik ve doğum sırasında yaşanan komplikasyonlar

Tanı Süreci

Şizofreni tanısı, uzman psikiyatristler tarafından konur. Belirtilerin en az 6 ay devam etmesi ve kişinin günlük işlevselliğinde belirgin bozulma olması tanının önemli kriterlerindendir.

Tedavi Yöntemleri

Şizofreni tedavisi genellikle uzun vadelidir. Temel amaç; belirtileri kontrol altına almak, atakları önlemek ve bireyin sosyal işlevselliğini artırmaktır.

• İlaç Tedavisi

Genellikle antipsikotik ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar beyindeki nörotransmitter dengesini düzenlemeyi amaçlar.

• Psikoterapi ve Psikososyal Destek

Bilişsel davranışçı terapi

Aile terapisi ve psiko-eğitim

Sosyal beceri eğitimi

Mesleki rehabilitasyon

Bu yöntemler bireyin yaşam kalitesini ve işlevselliğini artırmaya yardımcı olur.

• Toplum Temelli Yaklaşımlar

Toplumdaki şizofreni damgalaması, hastaların yardım aramasını ve tedaviye uyumunu olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle toplum bilincinin artırılması önemlidir.

Sonuç

Şizofreni, karmaşık ve çok boyutlu bir rahatsızlıktır. Erken tanı ve uygun tedavi sayesinde birçok birey işlevsel bir yaşam sürdürebilir. Günümüzdeki bilimsel gelişmeler, hastalığın daha iyi anlaşılmasına ve tedavi olanaklarının genişlemesine katkıda bulunmaya devam etmektedir.

Kader Meşe