Latin Amerika Müslümanlarının kıtaya gelişi takribi 10. yüzyıla kadar geri götürülse de Müslüman göçmenlerin ekseriyeti kıtadaki varlıklarını 20. yüzyıla dayandırmaktadır. Bu tarihsel karmaşanın sebeplerini sıralamak gerekirse ilk olarak söylenmesi gereken şey, kıtanın İslam ile tanışmasının gerçekten köklü bir geçmişe sahip olduğudur. Ancak günümüzde Latin Amerika’da bulunan Müslüman göçmenlerin jenerasyonları çoğunlukla 20. yüzyıla dayanmaktadır.

Konu özelinde çalışma yapan ve 10. yüzyıl ile 20. yüzyıl arasında orta bir nokta bulan akademisyenlere göre kıtaya yönelik Müslüman göçünde üç tarihsel kırılma mevcuttur. Buna göre kıtaya yönelik ilk Müslüman göç dalgası 16. yüzyılda gerçekleşmiştir. İspanyol ve Portekiz orduları vasıtasıyla kıtaya gelen bu ilk Müslüman topluluk menşeini İspanyol ve Portekiz sömürgelerinden almaktadır. Başka bir anlatımla bahse konu devletlerin sömürgeleri altında bulunan Müslüman topluluklardan savaşması için toplanan Müslümanlar kıtaya gelen ilk Müslümanlardır. Ancak İspanya ve Portekiz sömürge orduları altında kıtaya gelen Müslümanlar ekseriyetle İslam ile olan bağlarını reddetmek durumunda kalmışlardır. Görece daha az sayıda olan ve Moriscos olarak adlandırılan Müslümanlar İslami inançlarını gizlice sürdürmüşlerdir. Fakat yine de bu az sayıdaki Moriscos’un kıtadan izlerinin silinmesi de Katolik Engizisyon Mahkemeleri marifetiyle gerçekleşmiştir.

Latin Amerika’daki Müslüman varlığına dair ikinci tarihsel kırılma 16. yüzyılın sonu ile 17. yüzyılın başı arasındadır. Bu çerçevede kıtaya gelen Müslümanların ise ekseriyeti Afrika kökenlidir. Bu gelişmeler Müslüman popülasyonun kıtada tedricen artan politik gücünü göstermesi bakımından önemlidir. Kıtaya yönelik Müslüman göçü noktasında bir diğer önemli tarih de 1830’lu yıllardır. Asya’dan kıtaya gelen Müslümanlar ise genellikle sözleşmeli işçiler olarak Latin Amerika’ya gelmişlerdir. Bununla birlikte 19. yüzyılın sonlarına doğru önce Suriyeli akabinde de Lübnanlı Müslümanlar da yasal göçmenler olarak bölgeye gelmeye başlamışlardır. Bu meyanda Suriyeli Müslümanların kıtaya yönelik göçleri 1880’den 1955 yılına kadar devam etmiştir. 

Akademik kaynaklara göre 2020 yılı itibariyle Latin Amerika’daki Müslüman nüfusun yaklaşık olarak 1.030.000 civarında olduğu tahmin edilmektedir. Bazı kaynaklarda ise bu veri 4.584.780 olarak geçmektedir. Müslüman toplumun sosyo-politik ve ekonomik durumu irdelendiğinde göze çarpan ilk husus Müslüman topluluğun özelde içinde yaşadıkları ülke halklarıyla, genelde ise Latin Amerika halklarıyla bazı ortak değerleri paylaştığıdır.

Latin Amerika halkları ile Müslüman topluluğun bazı ortak sosyo-politik duruşlara sahip olmaları ise kıtadaki Müslümanların kıta halkı ile uyumlu yaşamasının temel sebebini teşkil etmektedir. Bununla birlikte ABD politikalarına yönelik hoşnutsuzluk, uluslararası politikaya dair ortak çıkarlar, İslami temayülü benimseyen terörün Latin Amerika’daki görece az varlığı da bu noktada sıralanabilecek unsurlardandır.

Konuyla ilgili sunumu izlemek için: https://youtu.be/IMeQ_Z43X1w

M. Fatih Özmen