SİYASİ COĞRAFYA: KARA-HAVA-DENİZ HAKİMİYET TEORİLERİ | İlim ve Medeniyet

Dünyaya hakim olma üzerine çeşitli teoriler geliştirilmiştir. Bu teorilerin tarihte devlet liderlerini etkileyip çeşitli politik kararların alınmasında etkili olmuştur. Bu konuda çok teoriler olmasına rağmen bu yazıda kara, deniz ve hava hakimiyet teorilerinden kısaca bahsedeceğiz.

Bunlardan ilki Mackinder‘in kara hakimiyet teorisidir. Mackinder’e göre kim Kalpgâh (Heartland) olarak bahsedilen Doğu Avrupa’ya sahip olursa dünyanın hakimi olacağını varsaymaktadır. Doğu Avrupa ve Sibirya bölgesi dünyanın Heartland’ını yani Kalp Sahasını oluşturur. Buradaki doğal kaynakları nedeniyle gerekli gücü elinde bulunduracağını ayrıca dünya üzerindeki jeopolitik konumu itibariyle dünya hakimiyetini mümkün kılacaktır.

Diğer bir teori ise Alfred Mahan‘ın geliştirdiği Deniz Hakimiyeti Teorisi olmuştur. Mahan’a göre deniz yollarının kontrolüyle birlikte dünya egemenliğinin sağlanacağını savunmuştur. A. Mahan bir devletin büyüklüğünü, kıyıların uzunluğu ve limanların özelliğiyle ölçülebileceğini belirtmiş ve uluslararası ilişkilerde kontrolün deniz egemenliğine bağlı olduğunu ileri sürmüştür.Yayılma politikalarının denizlere ve okyanus aşırı bölgelere taşınmasıyla büyük bir devlet olunabilir.

Başka bir hakimiyet teorisi ise hava üzerine geliştirilmiştir. Havsy Scitaklian‘a göre havaya hükmetmekle birlikte dünyaya hükmedilebileceğini söylemektedir. Bir milletin dünya hâkimiyetini elinde tutabilmesi için havada üstünlük sağlayan güçlü bir hava filosuna sahip olması gerekir. Güçlü bir hava filosuyla birlikte diğer devletler üzerinde hakimiyet kurabileceğini ve bu yolla dünya hakimiyetini sağlayabileceğini savunmaktadır.