Konuk YazarDünya üzerinde şu anda 58 ülkede idam cezası uygulanırken, 35 ülkede savaş veya olağanüstü durumlarda idam cezasının uygulanabileceği hükmü bulunuyor. ABD’de 50 eyaletten 31’inde idam cezaları halen uygulanıyor. Hatta önümüzdeki sene için 14 idamın infazı için karar alınmış durumda. Avrupa’da ise tek idam cezası uygulayan ülke Belarus.
Türkiye, 1954 yılında Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) imza atmıştı. Sözleşmenin tüm koşullarda idam cezasının kalkmasını öngören 13. protokol ise 2004 yılında onaylanmış, idam cezası tümüyle Türkiye hukukundan çıkarılmıştı. İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’ne göre; demokratik bir toplumda herkesin yaşama hakkının temel bir değer olduğu ve ölüm cezasının kaldırılmasının bu hakkın korunmasında ve tüm insanların sahip olduğu onurun tanınmasında büyük önem taşıdığı inancı hakim durumdadır.
Türkiye Cumhuriyeti bir hukuk devleti olduğuna göre, kişi hak ve hürriyetlerinin korunması ile kısıtlanmasında Anayasa, taraf olduğu uluslararası sözleşmeler ve kanunlarla ortaya koyduğu taahhütlerine uymakla yükümlüdür. Türkiye şimdiye dek onaylamış olduğu protokolleri geri almadığına göre şu an idam cezası için bir adım atılması zor gözükmektedir. İdam cezasının geri getirilmesinin Ankara’nın AİHS’ye taraf olmaktan çıkmasını gerektirir. Ölüm, yani idam cezasının bir yaptırım türü olarak Türk Hukuku’nda uygulanamayacağına dair Anayasa değişikliğinin dayanağı, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin 6 ve 13. ek protokolleridir. Kaldı ki Anayasa m.90/5’e göre usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir.
“Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması” başlıklı Anayasa m.13’e göre; “Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve laik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz”.
Türkiye’de yargının zaman zaman tartışmalı kararlara da imza attığını da hepimiz bilmekteyiz. Ergenekon ve Balyoz davalarında üst düzey komutanlar yıllarca yargılanmış ve hapis yatmıştır. Çıkan kararlarda en sert ceza olan ağırlaştırılmış müebbet cezaları verilmişti. Bu kişilerin idam edildiğini varsayarsak, idam cezasının geri getirilmesinin bu açıdan da büyük bir risk taşıyacağını görebiliriz. Ölüm cezasının en olumsuz tarafı yargılamada yapılan ve sonradan fark edilen hatanın sonradan telafi edilemezliğidir. Ayrıca Türk Ceza Hukukuna göre işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanuna göre suç sayılmayan bir fiilden dolayı kimseye ceza verilemez. İşlendikten sonra yürürlüğe giren kanuna göre suç sayılmayan bir fiilden dolayı da kimse cezalandırılamaz. “Aleyhe ceza kanunlarının geçmişe uygulanamayacağı” kuralı evrensel bir ilke olup hiçbir durumda terk edilemez.
Abdulvahap DUMAN
